مبحث سوم مقررات ملی ساختمان؛ حفاظت ساختمان‌ها در مقابل حريق

اجرای تاسیسات برقی و مکانیکی در ساختمان‌ها، استفاده از مصالح سوختنی، توسعه شبکه‌های انرژی، برق و گاز و به کارگیری تجهیزات گوناگون سبب افزایش احتمال آتش سوزی در ساختمان‌ها شده است، و به همین دلیل توجه به موضوع، حفاظت ساختمان‌ها در برابر حریق، امری الزامی و اجتناب ناپذیر محسوب می‌شود. در همین راستا مبحث ۳ مقررات ملی به عنوان یکی از مباحث مقررات ملی ساختمان منتشر شده است.

محافظت ساختمان‌ها در برابر آتش سوزی از ابعاد ایمنی جانی، مالی و منافع ملی از ضروری‌ترین نیازها و الزامات در طرح و اجرای ساختمان‌ها است. علوم و مهندسی ایمنی در برابر آتش از موضوعات مهمی محسوب می‌شود که در دهه‌های اخیر در دنیا بسیار مورد توجه قرار گرفته است. دانش فنی و فناوری‌های ایمنی در برابر آتش در دنیا به سرعت در حال رشد است. این موضوع فقط به ساختمان‌های متعارف محدود نمی‌شود و زمینه‌های متعدد دیگر در کشور مانند سیستم‌های حمل و نقل و سازه‌های خاص همگی نیازمند تحقیقات و فناروی‌های ایمنی در برابر آتش هستند. علاوه بر آن با توجه به نیازهای متعدد در صنعت ساختمان کشور و رویکرد به سمت اهدافی نظیر سبک سازی‌، مقاوم سازی‌، عایق کاری حرارتی و کاربرد مواد پلیمری و کامپوزیت‌ها در ساختمان که باعث افزایش خطر پذیری حریق شده، از مراکز تحقیقاتی انتظار می‌رود راه‌حل‌هایی کاربردی برای امینی این محصولات در برابر آتش ارائه نمایند. از جمله تهیه مقررات‌، استانداردها، دستورالعمل‌ها و آیین نامه‌های تخصصی برای تامین سطح مناسب ایمنی در برابر آتش در ساختمان‌ها و ترویج فناوری‌های محافظت در برابر آتش ضروری است. به این موضوع باید گرایش‌های جدید مقررات و استاندارد ها در دنیا به سمت الزامات پایه عملکردی و ‌راه‌حل‌های مهندسی را اضافه کرد که در سال‌های اخیر حوزه‌های جدید و تخصصی ر‌ا در تحقیقات مهندسی آتش گشوده است و در کشور ما نیز باید در آینده نزدیک مورد توجه جدی‌تری قرار گیرد.

بر اساس مقررات این مبحث به منظور حفظ جان و مال انسان‌ها و فراهم ساختن ایمنی لازم در برابر آتش سوزی، رعایت اصولی در طراحی و اجرای ساختمان‌ها ضروری است که مهمترین آن عبارتند از:

• پیش بینی راه‌های خروج جهت خارج شدن به موقع و ایمن افراد از ساختمان و انتقال آنان به مکان‌های امن
• تامین تمهیدات لازم در طراحی و اجرای ساختمان‌ها به منظور پیشگیری از بروز حریق
• فراهم ساختن شبکه‌های علائمی محافظ (تشخیص، هشدار، اعلام) و امکانات مهار، کنترل و اطفا حریق در ساختمان
• جلوگیری از گسترش آتش و دود در ساختمان و سرایت حریق از یک ساختمان به ساختمان دیگر

اصول طراحی بر مبنای مبحث ۳

در مبحث ۳ مقررات ملی ساختمان تامین ایمنی لازم جهت حفظ جان انسان‌ها بیش از هر امر دیگری مورد توجه قرار گرفته است. به همین دلیل اولین بخش این مقررات ،شامل ضوابط مربوطه به راه‌های خروج از بنا و فرار از حریق است، این امر از بیشترین اهمیت و تاثیر در این راستا برخوردار است. همچنین این مبحث با توجه به شرایط فنی، تخصصی و اجرایی موجود در کشور (از نظر وجود مهارت‌های لازم، مصالح، تجهیزات و نیز امکانات اقتصادی کشور) ساختارها، مساحت، تعداد طبقات، موقعیت و ابعاد ساختمان را نیز مورد توجه قرار داده است.

بر اساس مبحث ۳  از آنجا که در هر ساختمان باید کلیه پیش بینی‌ها و تمهیدات لازم جهت ایمنی ساکنان و متصرفان در برابر حریق فراهم شود، ضروری است طراحی و اجرای ساختمان‌ها به نحوی صورت گیرد که با توجه به کاربری، ابعاد و تعداد طبقات، به مدت مناسبی در برابر حریق مقاومت کند. این مهم باعث می‌شود که از گسترش حریق به فضاها یا ساختمان‌های مجاور جلوگیری شود.

در همین راستا بر اساس مقررات مبحث سوم مقررات ملی ساختمان توجه به الزامات اساسی زیر در طراحی و اجرای ساختمان‌ها ضروری خواهد بود.

تمهیدات لازم در ساختمان طبق اصول مبحث ۳

طراحی و اجرا به نحوی باشد که در صورت وقوع حریق افراد بتوانند خود را از طریق مسیرهای امن و مشخص شده به محل ایمنی در  داخل یا خارج از ساختمان برسانند. بدین منظور باید مسیرهای خروج از ساختمان و فرار از حریق به تعداد کافی و با ظرفیت لازم پیش بینی شده و در محل‌های مناسبی از ساختمان قرار گیرند، به نحوی که افراد قادر باشند در صورت وقوع حریق بدون تشویش و اضطراب خود را به محل امن برسانند و روشنایی لازم و مناسب در مسیرهای فرارا تامین شده و کلیه خروجی ها به نحو مناسب علامت گذاری و مشخص شوند.

همچنین تمهیدات لازم برای جلوگیری از نفوذ شعله و دود به مسیرهای خروج به نحو مناسب و با توجه به کاربری، ابعاد و ارتفاع ساختمان پیش بینی شود.

به منظور جلوگیری از گسترش حریق متناسب با کاربری و ابعاد ساختمان فضابندی‌های مناسب در داخل ساختمان، به وسیله ساختارهای مقاوم حریق، صورت گیرد و راه‌های ارتباطی و فضاهای پنهان نظیر شفت‌ها، محل عبور کابل‌ها و لوله‌ها، فضاهای مجوف بین دیوارها و نماهای خارجی ساختمان و غیره به نحوی طراحی و اجرا شوند که از گسترش حریق از طریق در داخل آنها جل.گیری به عمل آید. همچنین دیوارهای مشترک بین ساختمان‌ها به نحوی طراحی و اجرا شوند که در برابر گسترش حریق از یک ساختمان به ساختمان دیگر مقاومت نمایند و دیوارهای خارجی ساختمان، متناسب با کاربری و ابعاد ساختمان در برابر گسترش حریق به خارج از آن مقاومت نمایند.

تمهیدات برای اطفای حریق

کلیه تمهیدات لازم جهت دسترسی نیروهای آتشنشانی به محل حریق در ساختمان در نظر گرفته شود و راه رسیدن خودروها، وسایل . امکانات آتش‌نشانی به مجاورت ساختمان وجود داشته باشد.

همچنیت برای دسترسی نیروهای آتش‌نشانی به فضاهای داخلی ساختمان مسیرهای امن در نظر گرفته شود و به تناسب کاربری و ابعاد ساختمان، برای استفاده نیروهای آتش‌نشانی، امکانات اطفایی در داخل ساختمان پیش‌بینی شود.

دامنه کاربرد مبحث ۳

دامنه کاربرد این مبحث در تصرف‌های مسکونی/آموزشی/ فرهنگی/ درمانی/ مراقبتی/ تجمعی/ اداری/ حرفه‌ای/کسبی/ تجاری/ انباری . این مبحث شامل ضوابط اختصاصی برای ساختمان‌های بلند است.

تغییرات ویرایش سوم مبحث ۳

ویرایش سوم از مبحث مقررات ملی ساختمان نسبت به ویرایش‌های قبلی به نحو قابل توجهی تکمیل شده تا به صورت بهتری پاسخگوی نیازهای جامعه مهندسی و ایمنی آحاد جامعه باشد. پیش از هر چیز، ساختار مبحث در این ویرایش به صورت مفهومی نظم داده شده‌، مطالب در فصل‌های تخصصی مربوط به خود ارائه شده است. دسته بندی تصرف‌ها که برای بسیاری از الزامات مورد نیاز است، در این ویرایش ارائه شده است. دسته بندی ساختار‌ها از نظر مقاومت در برابر آتش، محدودیت‌های ابعادی ساختمان ها بسته به مقاومت عناصر آنها در برابر آتش، نصب سیستم‌های کشف و اعلام حریق‌، مشخصات راه‌های خروج‌، رفتار مصالح نازک کاری و نما در برابر آتش‌، کنترل و محافظت مصالح پلیمری از نظر خطر پذیری در برابر آتش، مقاومت در برابر آتش برای اجزای سازه‌ای و جداکننده‌ها، آتش بندی فضاهای جداسازی شده، محافظت در برابر دود، نصب سیستم‌های اطفاء و سایر مسائل مهم در یک فصل بندی منطقی و مفهومی ارائه شده‌اند. به علاوه ضوابط مربوط به برخی فضاها و ساختمان‌های خاص مانند آتریوم‌ها، ساختمان‌های عمیق و پارکینگ‌ها در این ویرایش ارائه شده است. همچنین تجربیات و بازخوردهای جامعه مهندسی در سال‌های قبل از طرق مختلف دریافت و بهره برداری شد. برخی اصلاحات مورد نیاز در ویرایش‌های قبلی (اعم از رفع اشکال، تعدیل سطح الزامات‌، افزودن گزینه‌های طراحی و یا شفاف سازی برخی بندها) در این ویرایش انجام شده است. همچنین هماهنگی‌های بیشتری با کمیته‌های تخصصی سایر مباحث از جنبه‌های فنی و واژه شناسی صورت گرفت.

یکی از پیشرفت‌های مهم در این ویرایش، تدوین ضوابط دسته بندی مصالح نازک کاری و نما از نظر رفتار در برابر آتش و تعیین الزامات کاربردی برای آنها بود. این موضوع همچنین برای مصالح فوم پلیمری صورت گرفت و ضوابط آنها ارائه شده است. نیازی به توضیح نیست که یکی از مهمترین عوامل گسترش حریق در ساختمان‌های و تلفات و خسارات ناشی از آنها، کاربرد مصالح قابل اشتعال یا استفاده ناصحیح با جزئیات اجرایی غلط است که در این ویرایش از مبحث سوم مقررات ملی ساختمان‌، برای اولین بار ضوابط آنها تا حدود زیادی ارائه شده و قدم مهمی در جهت ارتقا سطح ایمنی در برابر آتش در کشور تلقی می‌شود.

در این ویرایش تلاش شد تا سطح الزامات و نیز دامنه اجباری شدن آنها در یک فرایند منطقی و با در نظر گرفتن شرایط کشور از جنبه‌های مختلف اقتصادی، فنی و دسترسی به فناوری‌های مورد نیاز در نظر گرفته شده، برخی از الزامات تنها برای ساختمان‌های عمومی یا با ارتفاع زیاد اجباری شده است. بدیهی است با پیشرفت سطح فناوری و عمومی‌تر شدن کاربرد محصولات محافظت کننده در برابر آتش و دریافت بازخوردهای مناسب از این جهت می‌توان در ویرایش‌های بعدی دامنه اعمال مقررات ملی ساختمان را به نحو متناسب افزایش داد.

 دانلود مبحث سوم مقررات ملی ساختمان ویرایش سوم سال ۱۳۹۵
حجم : ۳۵/۶۳ مگا بایت
نوع فایل : PDF
سال انتشار : ۱۳۹۵
ویرایش : سوم

 دانلود مبحث سوم مقررات ملی ساختمان ویرایش دوم سال ۱۳۹۲
حجم : ۱۰/۰۲ مگا بایت
نوع فایل : PDF
سال انتشار : ۱۳۹۲
ویرایش : دوم