نشریه شماره ۳۸۵

معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی رییس جمهور اقدام به بازنگری و تجدید نظر در نشریه شماره ۳۸۵ با عنوان دستورالعمل طراحی و ساخت و اجرای سامانه‌های پانلی سه بعدی نموده که دستاورد آن نشریه حاضر است. این نشریه به منظور ایجاد هماهنگی و یکنواختی در معیارهای طراحی، ساخت، نظارت و اجرای این روش ساخت و ساز در طرح‌ها و پروژه‌های ملی و همچنین رعایت اصول‌، روش‌ها و فناوری‌های متناسب با تجهیزات کاربردی و سازگار با شرایط و مقتضیات کشور تهیه و تدوین شده است.

در این تجدید نظر علاوه بر استفاده از بازخوردهای دریافتی از نشریه قبلی سعی شده است دستورالعمل‌ها و متون فنی ارائه شده با ویرایش‌های جدید استانداردها و سایر آیین نامه‌های ملی نیز هماهنگ شود و در مواردی که ضوابط و معیارهای ملی نظیر موجود نبوده از استانداردهای معتبر بین المللی استفاده شود. همچنین با توجه به محدودیت دسترسی به متون استانداردها و آیین نامه‌ها و به منظور بسط و توسعه فرهنگ دانش فنی و انتقال آن به عوامل طراحی و اجرایی پروژه‌ها، محتوای دستورالعمل‌ها و ضوابط فنی لازم‌الجرا تا حد امکان در اختیار استفاده کنندگان قرار گیرد.

در حال حاضر در صنعت ساختمان سازی کشور استفاده از سامانه پانل‌های پیش ساخته سه بعدی به نحو فزاینده‌ای گسترش یافته است. این روش ساخت و ساز خم به عنوان اعضای باربر در ساختمان‌های با عملکرد جعبه‌ای و هم به عنوان دیوارهای غیر باربر د‌ر ساختمان‌های معمولی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ساختمان‌های پانلی سه بعدی

ساختمان‌های پانلی سه بعدی در زمره سامانه‌های نیمه پیش ساخته محسوب شده و از برخی امتیازات ساختمان‌های پیش ساخته برخوردارند. مفاهیمی که در ادبیان فنی ساختمان‌های پیش ساخته به کار می‌رودند. مواردی نظیر تولید انبوه، فرایندهای تضمین کیفیت و کنرتل کیفیت، ویژگی‌های خاص ساخت در کارگاه، حمل و نقل و نصب، در این سامانه‌ها نیز کاربرد دارد.

از جمله مزایای سامانه پانلی سه بعدی در مقایسه با سامانه‌های درجا و پیش ساخته می‌توان به کاهش هزینه‌های کار نیروی انسانی، ماشین آلات، دور ریز مصالح و کاهش زمان اجرا، کنترل کیفیت بهتر و صرفه جویی در تجهیزات نصب اشاره نمود. در عین حال سامانه‌های پانلی نقاط ضعف سامانه‌های پیش ساخته، از قبیل بالا بودن هزینه حمل و نقل قطعات سنگین، اتصالات ناهمگون و احتمالاً نامطمئن و طرح معماری محدود را در بر نمی‌گیرد.

اهداف نشریه شماره ۳۸۵

هدف نشریه شماره ۳۸۵ ارایه ویژگی‌ها و عملکرد سامانه پانلی سه بعدی نیمه پیش ساخته است. مبانی تحلیل و محاسبات، روش‌های تولید، فناوری ساخت،‌اجرا و کنترل کیفیت این سامانه‌ها در این نشریه ارایه شده است.

این سامانه به صورت پانل‌های دیواری باربر یا پانل‌های سقفی به صورت دیافراگم افقی به عنوان سازه باربر ساختمان یا پانل‌های دیواری غیر باربر به عنوان جداکننده به کار می‌رود. سامانه سازه‌ای منتج از به کارگیری پانل‌های سه بعدی نیمه پیش ساخته در زمره سازه‌های دیوارهای باربر با عملکرد جعبه‌ای به شمار می‌رود.

عملکرد لرزه‌ای سامانه پانلی سه بعدی نیمه پیش ساخته به دلیل ساختار خاص آن دارای تفاوت‌هایی با سامانه‌های متعارف سازه‌ای است. تعبیه کلاف‌های افقی و قائم و ایجاد رفتار جعبه‌ای سبب تامین شکلپذیری مورد نیاز برای این سامانه ساختمانی شده و ضریب رفتار آن بهبود می‌یابد. در ضوابط طراحی و جزییات این سامانه به دلیل عدم حضور اعضای باربر قابی و به منظور تامین عملکرد جعبه‌ای، طرح معماری ساختمان باید با ملاحظات کامل سازه‌ای همراه باشد. پانل‌های سه بعدی نیمه پیش ساخته ساختمانی همچنین می‌توانند در سازه‌های متعارف قابی به عنوان دیوارهای پانلی غیر باربر مورد استفاده قرار گیرند. در این حالت نحوه اتصال دیوارهای پانلی غیر باربر به اجزای قاب باید مورد بررسی قرار گیرد که رد این نشریه به آن اشاره شده است.

طراحی و اجرای صنعتی

قابلیت سامانه پانلی سه بعدی با پیش طراحی ابعاد پانل‌های مصرفی و پیش گیری از دور ریز مصالح با رعایت انتظام مدولی در مرحله ساخت، می‌تواند منجر به طرح‌های اقتصادی توجیه پذیر شود. اتخاذ روش‌های مناسب و مکانیزه برای بتن پاشی سطوح، طرح اختلاط مناسب به منظور به حداقل رسانیدن مصالح بازگشتی و همچنین برنامه‌ریزی اجرایی مناسب برای استفاده متوالی و بدون توقف دستگاه بتن پاش در اقتصادی نمودن طرح موثر دانست.

پانل سه بعدی پیش ساخته سبک

پانل سه بعدی پیش ساخته سبک دو لایه شبکه جوش شده فولادی است که یک لایه عایق پلی استایرن در میان آنها قرار گرفته است و توسط تعدای اعضای خرپای فولادی به یکدیگر متصل شده‌اند.

شبکه جوش شده فولادی

از اتصال مفتول‌های فولادی سرد کشیده شده با آرایش عمود بر هم توسط جوش مقاومتی به یکدیگر شبکه‌ای ایجاد می‌شود. که شبکه جوش شده فولادی خوانده می‌شود.

دیوار پانلی

دیوار پانلی دیواری است از جنس پانل که بعد از نصب پانل، بتن از دوو طرف روی آن پاشیده شده و به صورت قائم در انواع سامانه ‌های سازه‌ای به عنوان جز باربر ثقلی یا جانبی یا به عنوان دیوارهای جدا کننده به کار برده می‌شود.

پانل

پانل غضوی است سه بعدی متشکل از دو صفحه شبکه جوش شده فولادی که لایه عایق پلی استایرن در بین دو صفحه قرار گرفته و اعضای فولادی متشکل از برشگیرها، که از میان لایه عایق گذشته و دو شبکه فولادی را به صورت خرپایی به یکدیگر متصل کرده‌اند.

پانل‌ها در زمره اجزای ساختمانی سبک به شمار می‌روند که در محل کارخانه ساخته و برای نصب به محل کارگاه حمل می‌شوند. پانل‌های باید با ماشین آلات تمام خودکار ساخته شوند.

عضو پانلی عضوی است که از بتن پاشی طرفین پانل سه بعدی پیش ساخته پس از نصب آن در موقعیت مورد نظر ساخته می‌شود. بتن رویه سقف‌های پانلی می‌تواند به صورت درجا ریخته شود.

طراحی اتصالات

در طراحی اتصالات سامانه‌های پانلی کامل لازم است بر اساس نتایج تحلیلی، محاسبات مورد نیاز صورت گرفته و جزییات اتصال مرود نظر برای تحمل تمامی تلاش‌های محوری، برشی، خمشی و پیچشی با در نظر گرفتن شکل پذیری مورد نیاز و تامین طول گیرداری و طول وصله لازم برای شبکه‌ها و میلگردهای اتصال، مطابق ضوابط و مبانی مربوط به ساختمان‌های بتن آرمه متعارف طراحی شوند.

فهرست مطالب نشریه شماره ۳۸۵

به لحاظ گسترش استفاده زا این سامانه‌ها در صنعت ساختمان و نیاز به وجود راهنمایی برای طراحی و اجرای آنها از طرف سازمان ملی زمین و مسکن جزوه‌ای به منظور آشنایی با این روش ساختمانی تهیه شده است تا به طور گذرا بتواند کمبود مدارک فنی قابل اعتبار را تا حدودی رفع نماید. هدف از تدوین نشریه شماره ۳۸۵ تهیه مجموعه‌ای در بردارنده ضوابط طراحی، ساخت و اجرای سامانه‌های پانلی سه بعدی است که در مورد آن باید به نکات زیر توجه نمود.

استانداردهای مشخصات و آزمایش‌های مربوط به سامانه‌های پانلی در پیوست الف ارایه شده‌اند. آن دسته از مشخصات و استاندرادهای فنی مربوط که در آیین نامه بتن ایران و تفسیر آن با حروف (دت) شماره گذاری شده‌اند در این پیوست یا در متن نشریه ذکر شده‌اند. نمونه جزئیات اجرایی اتصالات در سامانه‌های پانلی موضوع دستورالعمل در پیوست ب نشریه شماره ۳۸۵ درج شده است.