نشریه شماره ۴۱۰
اجرای صحیح عملیات آتشباری از جمله مهمترین مسایل معادن زیرزمینی و روباز است كه برای دستیابی به آن، باید دستورالعملها، ضوابط و راهنماهای جامعی در زمینههای مختلف آن وجود داشته باشد. اگرچه برای بعضی از مسایل آتشباری، ضوابط و دستورالعملهایی وجود دارد اما در بسیاری موارد نیز هنوز دستورالعمل جامعی ارایه نشده است. در راستای دستیابی به این هدف، و در اجرای برنامه تدوین ضوابط و معیارهای معدن، پروژهای تحت عنوان مقررات مواد منفجره و آتشباری در شورای عالی تدوین به تصویب رسید كه نشریه شماره ۴۱۰ حاصل اجرای این پروژه است. در نشریه شماره ۴۱۰، مقررات مختلف آتشباری از نقطه نظر فنی و ایمنی درج شده است. بعضی از این مقررات كه در آییننامه ایمنی معادن نیز موجود است، جنبه قانونی دارد و لازمالاجرا هستند. این موارد در متن نشریه با عنوان مقررات قانونی موجود مشخص شده است. تعداد دیگری از مقررات، جنبه توصیه داشته و پس از طی مراحل قانونی و دریافت نظرات دستاندركاران، این متن جنبه قانونی به خود خواهد گرفت.
تقسیمبندی مواد منفجره بر مبنای شرایط كاربرد
بر مبنای شرایط ایمنی و محل كاربرد، مواد منفجره را به سه دسته تقسیم میكنند.
- دسته اول شامل مواد منفجرهای است كه استعمال آنها فقط در حفریات سطحی مجاز است. معمولاً اینگونه مواد را در كاغذهای سفید رنگ بسته بندی میكنند.
- دسته دوم شامل آن دسته از مواد منفجرهای است كه از آنها میتوان در حفریات سطحی و فضاهای زیرزمینی فاقد گازهای آتشزا و گرد زغال استفاده كرد. رنگ كاغذ لفاف این دسته از مواد معمولاً قرمز است.
- دسته سوم شامل مواد منفجرهای است كه استعمال آنها در فضاهای زیرزمینی دارای گاز و گرد زغال نیز مجاز است. این دسته خود به دو گروه تقسیم میشوند، گروه اول موادی هستند كه از آنها میتوان هم در تونلهایی كه داخل زغال حفر میشود و هم در تونلهای سنگی مجاور لایههای زغالی، استفاده كرد كه كاغذ آنها زرد رنگ است. از گروه دوم این دسته فقط میتوان در تونلهای سنگی استفاده كرد و رنگ كاغذ آنها آبی است.
مقررات كلی مربوط به حمل و نقل مواد منفجره
حمل و نقل مواد ناریه باید طبق آیین نامه ارایه شده از سوی سازمان ذیربط انجام شود.
مواد منفجره و مهماتی جهت حمل مطمئن هستند كه:
- كاملاً آماده استفاده باشند؛
- شرایط ایمنی و پایداری مهمات منطبق بر شرایط درخواست باشد.
- طبق دستورالعمل در بستههای سالم بسته بندی شده و سپس بستهها به طرق مختلف پلمپ شوند.
- جهت حمل و ثابت كردن مواد منفجره و مهماتی كه احتیاج به بسته بندی ندارند بایستی حتی المقدور از پسماندهای مواد بسته بندی استفاده كرد.
- نوع مواد بسته بندی كمكی باید طوری انتخاب شود كه در حمل و نقل معمولی آسیبپذیر نباشد.
- بستهها از نظر فنی و كیفی كنترل شده باشد.
مواد منفجره و مهماتی از نظر حمل و نقل مطمئن نیستند كه:
- مواد منفجرهای كه چاشنی آنها مونتاژ شده باشد.
- مواد منفجرهای كه تحت تاثیر عوامل مكانیكی، حرارتی و یا عوامل دیگر قرار گرفته اند.
- مواد منفجره صدمهدیده.
آتشبازی
مقصود از آتشباری مجموعه عملیاتی است كه در نهایت، به انفجار و خردشدن سنگها میانجامد. عملیات آتشباری باید به وسیله افراد ذیصلاح انجام شود. آتشباران باید به تمام مقررات ایمنی آتشباری آگاهی كامل داشته و از عهده امتحانات مربوط به آتشباری برآمده باشند. آتشباری مواد منفجره قوی طی مراحل زیر انجام می گیرد.
- اتصال فتیله به چاشنی (در مورد آتشباری با فتیله اطمینان)
- چاشنیگذاری
- تمیزكردن چال
- خرجگذاری
- گلگذاری (بستن چال)
- آتشكردن چال
آتشباری به وسیله فتیله انفجاری
فتیله انفجاری كاربرد فراوانی در كارهای آتشباری دارد. به علت بالا بودن سرعت انفجار فتیله، مقدار زیادی ماده منفجره را میتوان تقریبا به طور همزمان آتش كرد. از فتیله انفجاری میتوان برای آتشباری در گودبرداریهای سطحی و تونلها استفاده كرد. بدیهی است كاربرد آن در تونلهای زغالی كه حاوی گازهای آتشزا و گرد زغالاند، مجاز نیست. به كمك فتیله انفجاری، تقریبا تمام انواع مواد ناریه را میتوان منفجر كرد. برای این كار، در لول ماده منفجره سوراخی ایجاد میكنند و فتیله انفجاری را داخل آن قرار میدهند. در بسیاری موارد، فتیله به كمك نخهای مخصوصی به لول ماده منفجره بسته میشود. بدیهی است در این مورد نیز پس از خرجگذاری باید چالها را مسدود كرد. از آنجا كه فتیله انفجاری خود از جمله مواد ناریه قوی به شمار میآید، بنابراین انفجار آن باعث انفجار كامل لول ماده ناریه میشود و بدین ترتیب راندمان آن را بالا میبرد.
فهرست مطالب نشریه شماره ۴۱۰
جمع آوری اطلاعات
- مقررات موجود در كشور
- جدیدترین آیین نامه موجود
- قدیمیترین آیین نامه موجود
مشخصات و ردهبندی مواد منفجره
مقررات حمل و نقل مواد منفجره
- مقررات قانونی موجود
- مقررات كلی مربوط به حمل و نقل مواد منفجره
- مقررات بارگیری و تخلیه مواد منفجره
- مقررات حمل و نقل مواد منفجره از محل تولید تا محدوده معدن
- مقررات حمل و نقل مواد منفجره در محدوده معدن
- مقررات انتظامی حمل و نقل مواد منفجره
مقررات انباركردن مواد منفجره
- مقررات قانونی موجود
- مقررات مربوط به موقعیت انبار مواد
- ساختمان انبار مواد منفجره
- تقسیمبندی انبارهای مواد ناریه بر اساس شرایط آب و هوایی و جغرافیایی
- تاسیسات و تجهیزات انبار مواد ناریه
مقررات آتشباری
- مراحل آماده كردن چال
- آتشباری به وسیله فتیله اطمینان
- آتشباری الكتریكی
- آتشباری به وسیله فتیله انفجاری
- آتشباری با باروت
- مقررات استفاده از سیستم نانل
طراحی و محاسبات آتشباری
- محاسبات مربوط به آتشباری در تونلها
- محاسبات مربوط به آتشباری در معادن سطحی
- محدوده ایمنی و اثرات زیست محیطی آتشباری
راهنمای آتشباری كنترل شده
- آتشباری صاف
- آتشباری بالشی
- روش آتشباری پیششكافی
- روش آتشباری با كنترل شكاف
- تركیب روشهای آتشباری كنترل شده
- استخراج سنگهای تزیینی و نما با استفاده از آتشباری كنترل شده
راهنمای آموزش و آزمون پرسنل
- آموزش كشف علل آتش نگرفتن چالها و خنثی یا آتشكردن مجدد آنها
- آموزش جمعآوری مواد ناریه منفجرشده و منهدم كردن آنها
- آموزش نحوه تحویل مواد ناریه اضافی به انبار كل و تنظیم گزارش روزانه
- آموزش، تنظیم و تعیین مقدار مواد ناریه با در نظرگرفتن نتیجه انفجار
- آموزش پیشگیری از حوادث و رعایت اصول و نكات ایمنی
بازرسیهاو نظارت مواد ناریه
- نتایج عدم نظارت مستمر بر مصرف مواد ناریه
- هیات نظارت بر مواد ناریه استان
فرمهای درخواستها، مجوزها و گزارشها
جستجوی نشریهها و معیارهای فنی