بتن ریزی در هوای گرم
هوای گرم در كیفیت بتن تازه یا سخت شده اثر می‌گذارد و سبب بروز خواص نامطلوب در بتن میشود. به طور كلی اگر دمای بتن بیشتر از ۳۲ درجه سانتیگراد باشد، هوای گرم محسوب میشود. در شرایط هوای گرم، بایستی از بتن ریزی خودداری شود. در چنین مواردی بهتر است به جای ساخت بتن و بتن ریزی در اواسط روز، در اوایل صبح یا شب هنگام، بتن ریزی انجام شود. هوای گرم، آثار نامطلوب در بتن تازه و سخت شده دارد و چنانچه تمهیدات خاص اعمال نشود، كیفیت مورد نظر بتن حاصل نمی‌شود.
آثار نامطلوب هوای گرم در بتن تازه (خمیری)
- افزایش سرعت افت اسلامپ كه تمایل به افزودن آب به مخلوط در كارگاه نیز افزایش می‌یابد.
- افزایش سرعت گیرش بتن که مشكلاتی مثل انتقال، پرداخت و عمل آوری بتن پیش می‌آید..
- احتمال ترك خوردگی پلاستیك افزایش می‌یابد.
- كنترل حباب هوای ایجاد شده (توسط مواد حباب زا) در بتن تازه مشكل میشود.
آثار نامطلوب هوای گرم در بتن در حالت سخت شده
- افزایش مقدار آب مخلوط بتن سبب كاهش مقاومت بتن میشود.
- افزایش دمای بتن باعث كاهش مقاومت دراز مدت بتن میشود. به طور كلی هوای گرم سبب افزایش مقاومت فشاری زود هنگام بتن میشود، اما مقاومت نهایی كمتر از مقاومت بتن در شرایط معمولی خواهد بود.
- احتمال ترك خوردگی ناشی از جمع شدگی (از نوع خشك شدگی) افزایش می‌یابد.
- به دلیل افزایش نسبت آب به سیمان (به دلیل تمایل افزودن آب مخلوط ) دوام بتن كاهش می‌یابد.
- نفوذپذیری بتن به دلیل رشد سریع بلورهای حاصل افزایش می‌یابد.
- كاهش پیوستگی بین بتن و میلگرد به وجود می‌آید.
- احتمال خوردگی میلگردهای بتن در شرایط خورنده (به ویژه در سواحل جنوب كشور ) افزایش می‌یابد.
- نمای بتن دچار تغییر رنگ شده و ظاهر آن به دلایل مختلف از جمله ایجاد درز سرد، نامطلوب میشود.
عوامل مؤثر در تشدید خسارات ناشی از هوای گرم
- استفاده از سیمانهای زودگیر با سرعت هیدراسیون زیاد
- استفاده از مواد افزودنی شیمیایی زودگیركننده یا مواد افزودنی معدنی كه در افزایش سرعت هیدراسیون موثر است (نظیر دوده سیلیسی).
- به كارگیری نسبت‌های آب به سیمان كم و بتنهای پر مقاومت با عیار سیمان زیاد
- ساخت قطعات بتن مسلح نازك و پر میلگرد
- استفاده از سیمان‌ها یا مواد افزودنی انبساط زا
جمع شدگی خمیری
یكی از مهمترین آثار نامطلوب هوای گرم، احتمال ترك خوردگی ناشی از جمع شدگی خمیری است. این نوع ترك‌ها به علت تبخیر سریع آب بتن رخ می‌دهد. به عبارت دیگر، چنانچه مقدار تبخیر بیشتر از مقدار آب آوری باشد، سبب ترك خوردگی میشود. چنانچه مقدار تبخیر آب از سطح بتن بیشتر از ۱ کیلوگرم بر متر مربع در ساعت باشد، احتمال ترك خوردگی بسیار زیاد است. كاهش دمای بتن در هنگام بتن ریزی تا مرحله گیرش و كاهش شدت تبخیر می‌تواند از ایجاد خسارات مختلف جلوگیری نماید.
مصالح مصرفی
تمهیداتی که در هوای گرم در مورد مصالح مصرفی باید به كار گرفته شود ،شامل موارد زیر است.
- باید از گرم شدن سنگدانه‌ها جلوگیری شود. بنابراین با انباشتن سنگدانه‌ها در زیر سایبان یا پوشاندن آنها با برزنت در برابر تابش مستقیم آفتاب، از گرم شدن سنگدانه جلوگیری شود.
- در صورتی كه سطح توده سنگدانه گرم شده باشد، می‌توان با كنار زدن لایه سطحی سنگدانه‌ها از قسمت‌های زیرین استفاده نمود.
- آب اختلاط باید در مخزن‌هایی واقع در زیرزمین نگهداری شود. اگر امكانات اجازه استفاده از منابع زیرزمینی را نمی‌دهد، باید منابع با رنگ سفید در مقابل نور خورشید محافظت شوند كه برای كاهش دمای آب در منابع زمینی یا هوایی از عایق بندی استفاده شود.
- نباید از سیمان داغ استفاده شود، زیرا سیمان داغ در هنگام ساخت مخلوط، سبب گیرش سریع و كلوخه شدن میشود.
- چنانچه از فوق روان كننده استفاده میشود، بایستی این ماده خاصیت زودگیر كننده نداشته باشد.
- از مصرف سیمان با خاصیت زودگیری خودداری شود. برای مثال، سیمانهای بسیار ریز (با سطح ویژه زیاد) خاصیت زودگیری دارند.
ساخت بتن
در ساخت بتن دمای بتن كاهش یابد. موارد زیر به ساخت بتن با دمای كم كمك می‌كنند.
- در هوای گرم و خشك یا نیمه مرطوب، آب پاشی متناوب بر روی توده سنگدانه‌ها مؤثر است، زیرا تبخیر آب از سطح ذرات به خنك شدن سنگدانه‌ها كمك می‌كند.
- در هنگام استفاده از سنگدانه‌ها باید دقت لازم را اعمال نمود چون تغییرات رطوبت سنگدانه‌ها در مقدار آب مخلوط اثر مهمی دارد و باید رطوبت سنگدانه‌ها در طرح مخلوط در نظر گرفته شود.
- در شرایطی كه هوا مرطوب باشد، آب پاشی بر روی سنگدانه منجر به تبخیر زود هنگام و كاهش دمای سنگدانه نمی‌شود و كنترل نسبت آب به سیمان، بتن را دچار مشكلات جدی می‌كند.
- آسانترین روش كاهش دمای بتن، استفاده از آب سرد در ساخت بتن است. از طرف دیگر، دمای ویژه آب ۴/۵ تا ۵ برابر سیمان و سنگدانه است.
- استفاده از یخ به عنوان جایگزین قسمتی از آب اختلاط (یا تمام آب اختلاط) در كاهش دمای بتن بسیار موثر است. زیرا وقتی یخ صفر درجه تبدیل به آب میشود، نیاز آن به انرژی حرارتی ۸۰ برابر حرارت مورد نیاز برای تغییر دمای آب به میزان ۱ درجه سانتیگراد است.
كنترل دمای بتن پس از بت نریزی
كنترل دمای بتن پس از بتن ریزی در هوای گرم از دو جنبه حایز اهمیت است. كاهش دمای بتن در كاهش مقدار تبخیر و جلوگیری از ترك خوردگی، بسیار نقش مهمی دارد. از طرف دیگر، كنترل دمای بتن در كسب مقاومت مورد نظر اثر قابل توجهی دارد. در مواردی كه بتن با نسبت كم آب به سیمان کمتر از ۰/۴۵ مصرف میشود یا از میكروسیلیس در مخلوط استفاده میشود، به كار بردن تمهیدات زیر اهمیت بیشتری دارد.
- در حدود نیم ساعت پس از پرداخت سطح بتن، باید سطح بتن با نایلون پوشش داده شود. قرار دادن پوشش تا مدت ۴ تا ۵ ساعت ضروری است.
- استفاده از سایبان در بالای سطح بتن در كاهش دمای بتن بسیار مؤثر است. زیرا از تابش مستقیم آفتاب بر سطح بتن جلوگیری می‌كند.
- با ایجاد بادشكن به كمك حصیر می‌توان سرعت باد را كاهش داد. در هوای گرم و خشك چنانچه این بادشكن مرطوب شود، دمای محیط را كاهش و رطوبت نسبی را افزایش می‌دهد.
- بلافاصله پس از سخت شدن باید عمل آوری آغاز شود. در صورت امكان نباید از روش‌های عمل آوری عایقی استفاده شود (بویژه در مناطق خشك)، بلكه باید با استفاده از آب، عمل آوری را انجام داد. استفاده از گونی خیس نیز روشی مناسب برای عمل آوری محسوب میشود، اما گونی به طور مداوم باید خیس شود.
- در صورتی كه، بر سطح بتن پس از عملیات پرداخت، ترك ناشی از جمع شدگی خمیری بروز كند، می‌توان با تراكم مجدد سطح بتن، ترك‌ها را حذف كرد.
- اجرای عملیات تراكم پس از مشاهده ترك‌ها نه تنها باعث حذف ترك‌ها میشود، بلكه سبب افزایش مقاومت سایشی لایه سطحی بتن میشود.
- عملیات تراكم باید قبل از گیرش بتن انجام شود. در غیر این صورت، ساختار بتن تغییر می‌كند و كیفیت آن كاهش می‌یابد.
