تیرچه
قطعه پیش‌ساخته‌ای است، متشکل از بتن و فولاد که پس از اجرای کامل سقف، تیرهای فرعی T شکل ایجاد میکند. تیرچه‌ها در سه مرحله تحت بارگذاری قرار می‌گیرند. در مرحله اول بار ناشی از حمل و نقل را تحمل میکند. در مرحله دوم بار ناشی از اجزاء بتن ریزی سقف، که وزن مرده سقف (وزن تیرچه، بلوک و بتن درجا) و بارهای در حین اجراء در حد فاصل تکیه گاه‌های اصلی به تیرچه است را تحمل می‌کنند و در مرحله سوم تحمل بار برآیند حاصل از بارهای مرده و زنده پس از عمل آوری بتن پوششی و کسب مقاومت کافی است.
تیرچه خرپایی
تیرچه خرپایی شبکه پیش ساخته شده از میلگردهای کششی زیرین، بالایی و عرضی (زیگزاگ) که به شکل خرپا به همدیگر جوش یا قلاب شده‌اند و ایستایی لازم را برای حمل و اجراء تامین می‌کنند. این تیرچه از اجزاء زیر تشکیل می‌شود.
میلگردهای زیرین (عضو کششی)
در مرحله اول باربری تیرچه، میلگرد زیرین خرپا به عنوان عضو کششی خرپای تیرچه، باید قادر به تحمل نیروی کششی (حاصل از لنگر خمشی) ناشی از وزن خود تیرچه در زمان حمل و نقل باشد. و همچنین قادر به تحمل نیروی کششی (حاصل از لنگر خمشی) ناشی از وزن مرده سقف در فاصله محور تا محور تیرچه‌ها و بین دو تکیه‌گاه موقت (شمع بندی) باشد. در مرحله دوم باربری (بهره‌برداری)، میلگردهای کششی تیرچه (اعم از زیرین و یا تقویت‌های لازم) به عنوان عضو کششی تیر T عمل میکند.
میلگردهای (زیگزاگ)
در مرحله اول باربری، میلگردهای عرضی همانند عضو مورب خرپا عمل می‌کنند و به کمک اعضای کششی و بالایی، ایستایی لازم را جهت تحمل وزن خود تیرچه (در هنگام حمل و نقل) و وزن مرده سقف بین تکیه‌گاه‌های موقت (در هنگام اجراء) تامین می‌کنند. در مرحله دوم باربری تیرچه، میلگردهای عرضی پیوستگی لازم بین میلگرد کششی خرپا و بتن پوششی (بتن درجا) را تامین می‌کنند. همچنین مقابل با قسمتی از نیروی برشی تیر T به وسیله میلگردهای عرضی انجام می‌گیرد.
میلگرد بالایی
در مرحله اول باربری، میلگرد بالایی به کمک دیگر اعضای خرپا، وزن تیرچه را در هنگام حمل و نقل و همچنین وزن مرده سقف را در فاصله دو تکیه گاه موقت (هنگام قالب‌بندی و بتن ریزی پیش از به مقاومت رسیدن بتن پوششی) تحمل میکند.
در مرحله دوم باربری تیرچه اگر میلگرد بالایی در ضخامت بتن پوششی و بالاتر از سطوح بلوکها قرار گیرد،در نقش فولاد افت حرارتی مقطع مرکب سقف عمل میکند (در مقطع تیر T) و در صورتی که پایین‌تر از سطح بلوکها قرار گیرد، چنین نقشی نخواهد داشت.
میلگرد تقویتی
برای تقویت استحکام کششی به غیر از دو میلگرد طولی کششی که در سرتاسر طول تیرچه ادامه دارند، میلگردی با طول کمتری که با توجه به نمودار لنگر خمشی محاسبه می‌شود در داخل بتن پاشنه قرار می‌گیرد، که دو سر آن از بتن پاشنه باید بیرون آمده باشد.
میلگرد کمکی اتصال
این میلگرد به منظور مهار کردن میلگردهای کششی و امکان استقرار بیش از دو میلگرد کششی در پاشنه تیرچه به کار می‌رود.
بتن پاشنه
بتن پاشنه قسمت بتنی تیرچه خرپایی است که به عنوان نشیمنگاه بلوک و همچنین پوشش دهنده و مهار کننده میلگردهای زیرین خرپا است. برای تامین تکیه گاه بلوکها (قالب دائمی) و نیز برای پرهیز از قالب‌بندی قسمت زیرین سقف، پاشنه تیرچه قبل از نصب، بتن ریزی می‌شود. بتن پاشنه نقش بسیار مهمی در روش اجرای سقف دارد، چنانچه سطح افقی و عمودی تیرچه در امتداد طولی انحنا داشته باشد، جایگذاری بلوکها با مشکلاتی مواجه می‌شود. نشیمنگاه بلوک باید صاف و یکنواخت باشد تا بلوکها به طور یکنواخت در محل خود قرار گیرند و سطح زیرین سقف برای نازک‌کاری بعدی مناسب شود. پس از بتن ریزی پاشنه، باید مراقبت‌های لازم جهت نگهداری و مرطوب نگهداشتن بتن انجام شود. نوع بتن و ضخامت پوششی بتنی، روی میلگردهای کششی تاثیر زیادی در مقاومت سقف، مقاومت در برابر آتش‌سوزی و دوام تیرچه دارد.
ویژگی بتن پاشنه تیرچه
حداقل عرض پاشنه بتنی ۱۰ سانتیمتر است و به طور معمول آن را با عرض ۱۲ سانتیمتر اجرا می‌کنند. ضخامت پاشنه حداقل ۴ سانتیمتر و حداکثر ۵/۵ سانتیمتر است و نباید از قطر بزرگترین میلگرد کششی به اضافه ۳۰ میلمتر کمتر باشد. توصیه می‌شود در مناطق مهاجم، جهت جلوگیری از خوردگی میلگردها و کاهش نفوذپذیری بتن از مواد کاهنده آب (روان کننده‌ها)، سایر موارد افزودنی‌های مناسب یا نسبت آب به سیمان کم استفاده شود.
ویژگی‌های ابعادی و ظاهری
عرض قسمت زیرین تیرچه پیش ساخته نباید از ۱۰ سانتیمتر کمتر باشد و ارتفاع آن ۵/۲ برابر عرض تیرچه بیشتر باشد. عرض لبه کناری تیرچه که نشیمنگاه بلوکها است باید حداقل ۱۵ میلیمتر بوده و سالم و صاف باشند. ابعاد تیرچه و مفتول‌های به کار رفته در ساخت تیرچه باید بر مبنای محاسبات کاربردی تیرچه و براساس درخواست خریدار باشد. بخش بتنی تیرچه باید بصورت پیوسته و پوکی و شکستگی باشد. میلگردهای کششی در دو سر تیرچه باید در خار‌ج از پاشنه بتنی ادامه یابند و نمایان باشند. دو سر میلگرد تقویتی باید از سطح بتن پاشنه نمایان باشد.
تیرچه پیش‌تنیده
این تیرچه از مفتول‌های فولادی با مقاومت بالا (مقاومت نهایی ۱۷۵۰ نیوتن بر مترمربع تا ۱۹۰۰ نیوتن بر مترمربع) و بتن با رده مقاومتی C35 و بالاتر، به صورت مقطع T شکل معکوس ساخته می‌شوند.
ویژگی‌های تیرچه پیش تنیده
تیرچه پیش تنیده در واقع قسمتی از سطح مقطع نوار سقف است که در اثر بهره‌برداری تحت تنش کششی قرار می‌گیرد. مقدار پیش تنیدگی آن باید به حدی باشد که تیرچه هنگام حمل و نقل، نصب، بتن ریزی و بارهای بهره‌برداری، ترک نخورد.
سطح مقطع تیرچه پیش تنیده برای تامین محل مناسب نصب بلوک‌های دو طرف، به شکل سپری ساخته می‌شود. عرض قسمت زیرین تیرچه پیش تنیده نباید کمتر از ۱۰ سانتیمتر باشد و عرض قسمت بالایی (بتن بین دو بلوک با توجه به عرض تکیه‌گاه‌های بلوک روی تیرچه) نباید کمتر از ۶/۵ سانتیمتر باشد. ارتفاع کل تیرچه باید به حدی باشد که ایستایی لازم را برای حمل و نصب تیرچه و تحمل بارهای اجرایی را تامین میکند. سطح بالایی تیرچه برای ایجاد پیوستگی کافی با بتن پوششی به طور زبر و برجسته بتن ریزی می‌شود. پوشش بتنی روی فولاد نباید کمتر از ۲۰ میلیمتر باشد.
مقاومت بتن تیرچه پیش تنیده در هنگام انتقال نیرو از فولاد به بتن (بعد از هر نـوع اتـلاف انـرژی ناشـی از پیش تنیدگی) نباید از نصف مقاومت فشاری ۲۸ روزه بتن کمتر باشد. رده مقاومتی بتن تیرچه پیش تنیـده نباید از C35 و همچنین از دو برابر تنش فشاری بتن در قسمت زیرین تیرچه‌ها کمتر باشد. بخش کششی بتن تیرچه نباید ترک خورده یا شکسته باشد. میزان خیز منفی تیرچه باید یک سانتیمتر در پنج متر طول و همچنین پیچیدگی جانبی تیرچه نباید بیش از یـک سـانتی متـر در پـنج متـر طـول باشـد. تیرچه‌های پیش تنیده بطور معمول فاقد میلگردهای عرضی هستند ولی در بعضی از انواع آن، برای تقویـت مقاومت برشی، دو انتهای تیر، میلگردهای عرضی در داخل بتن آن کار گذاشته می‌شوند تا علاوه بر تقویـت برشی تیرچه، گیره‌های لازم برای حمل و نقل تیرچه و اتصال بین بتن و دال را تامین کند.
