یونولیت
یونولیت (پلاستوفوم) با توجه به ویژگی‌‌های فیزیکی و شیمایی خود، امروزه در طیف وسیعی از صنایع و کاربری‌های مختلف از جمله ساختمان سازی (یونولیت ساختمانی و بلوک سقفی)، بسته بندی، ساخت ماکت (یونولیت ماکت) و… مورد استفاده قرار می‌گیرد. یونولیت عایق مناسب برای حرارت و برودت ساختمان بوده و به همین دلیل به عنوان عایق سردخانه، یخچال، عایق برودتی ساختمان، عایق صوتی و آکوستیک کاربرد دارد (در تلفیق با سایر عایق‌های صوتی). همچنین برش پذیری آسان یونولیت و قیمت مناسب این امکان را می‌دهد که از یونولیت به منظور ساخت ماکت، دکور و مدل بهره برد.
یونولیت ماده‌ای سفید رنگ است. فوم پلی استایرن یکی از فراورده‌های صنایع پتروشیمی بوده و شکل ظاهری آن از بلور‌های ریز تشکیل شده، در مجاورت فشار و بخار منبسط میشود. به علت ساختار سلولی بسته در یونولیت‌های سقفی، یونولیت مقاومت خوبی در مقابل آب داشته و نیز در مقابل فساد پذیری و رشد باکتری از خود محافظت می‌نماید.
ویژگی یونولیت
به دلیل اینکه این پلیمر عایق خوبی در برابر صوت و حرارت است، کاربردهای مهم آن در صنعت ساختمان و در ساخت بلوک‌های سقفی و دیواری و پانل‌های سه‌بعدی است. همچنین از آن به عنوان عایق برودتی در سردخانه‌ها و یخچال‌های صنعتی و انواع یخدان و ترموس استفاده میشود. دیگر کاربرد گسترده‌ی آن استفاده در انواع بسته‌بندی‌ها به عنوان ضربه‌گیر است.
بلوك‌های سقفی از نوع پلي استايرن منبسط شده (كه با نام‌های يونوليت و پلاستوفوم نيز شناخته میشود)، در صورتی عملكرد مناسب و قابل قبول خواهند داشت كه مواردی از قبيل ايمنی در برابر آتش، رواداریهای ابعادی، مقاومت مصالح، شكل هندسی و روش اجرايی مناسب در آن رعايت شود.
کاربرد یونولیت
- گچ‌بری‌های پیش ساخته دکوراتیو (بدون نیاز به رابیتس و میلگرد)
- عایق کاری حرارتی و رطوبتی ساختمان‌ها
- در ساخت قطعات سبک پیش ساخته و صنعتی سازی جهت ساختمان‌ها
- لایه میانی ساندویچ پانل‌ها
- عنوان مناسب ترین عایق در سردخانه‌ها
- در زیر پوشش سقف سوله‌ها و شیروانی‌ها به جای پشم شیشه
بلوك‌های يونوليتی در صنعت ساختمان
بلوك‌های يونوليتی (پلی استايرن) مدتی است كه برای ساختمان‌سازی در کشور و در آپارتمان‌های بلند به دليل سبكی و كم هزينه بودن مورد استقبال انبوه سازان قرار گرفته است.
اين بلوك‌ها در دو نوع قابل اشتعال و غير قابل اشتعال در بازار عرضه می‌شوند. وزن هر قطعه بلوك سيمانی كه در ساختمان سازی به كار می‌رود، ۱۵ كيلوگرم است. در حالی كه وزن بلوك‌های يونوليتی بسيار ناچيز است و تا اندازه بسيار زيادی موجب پايين آوردن وزن ساختمان میشود. با وجود پوشش نسوزی كه زير و روی اين بلوك را محصور كرده، در صورت آتش سوزی در ساختمان، اين بلوك‌ها تنها تا ۲۰ دقيقه تاب مقاومت در برابر حرارت را دارند. ايمنی اماكن مسكونی در برابر حريق و حادثه از جمله مواردی است كه بايد از نظر ايمنی شهری مورد توجه قرار گيرد. در ايمنی يك ساختمان موارد زيادی نقش دارد كه می توان به مصالح به كار رفته در آن به عنوان يكی از مهم ترين موارد اشاره كرد.
بلوك‌های پلی استايرن به دليل سبكی وزن خود، وزن نهايی ساختمان را كم می‌كنند، به همين دليل در ساختمان سازی مورد استفاده قرار می‌گيرند. این نوع بلوك‌ها در برابر زلزله ايمن هستند. اما در برابر آتش به راحتی حجم خود را از دست می‌دهند و تنها اشكال اين بلوك‌ها، كمی مقاومت در برابر حرارت و شعله وری آنها است.
يونوليت جاذب صوتی بهتری نسبت به بتن است و عايق صوت برتری محسوب نمی‌شود و به همين دليل يونوليت به تنهايی تاثيری در افت صوت ندارد. تنها در صورتی كه بين ديوار دو جداره، يونوليت به كار رود، افت صوتی افزايش می‌يابد. همچنين عايق‌های حرارتی هم به تنهايی عايق صوت نيستند و در صورتی كه داخل سيستم قرار بگيرند، می‌توانند موجب كاهش صوت شوند.
مزايای استفاده از بلوک‌های یونولیتی (فوم سقفی)
- امکان جايگزينی يک عدد بلوک ۲/۵ kg پلی استايرن به جای ده عدد بلوک سفالی با وزن ۱۲۰kg
- ۲۵٪ صرفه جويی در هزينه فونداسيون و اسکلت با در نظر گرفتن وزن کم بلوک‌ها
- صرفه جويی در مصرف تيرچه به علت عرض مناسب بلوک‌ها
- سرعت و سهولت در اجرای سقف و عدم وجود پرت و ضايعات در حمل و نقل به طبقات استفاده از اين بلوک‌ها مورد حمايت سازمان بهينه سازی مصرف سوخت است.
- سبک بودن اين بلوک‌ها خطرات ناشی از سقوط مصالح را در زمان زلزله به حداقل می‌رساند.
- با توجه به نوع مواد پلی استايرن انبساطی اين بلوک‌ها بهترين عايق از نظر نفوذ رطوبت – گرما – سرما و صدا هستند و تا ۷۰% از اتلاف انرژی جلوگيری می‌کند.
معایب استفاده از یونولیت
پرنشدن تیرچه‌ها از بتن
در اجرای سقف با یونولیت، یونولیت‌ها از هر طرف مقدار زیادی از فضای داخل تیرچه‌ها را اشغال می‌کنند و فضای چندانی برای بتن باقی نمی‌ماند، همچنین ویبره هم بخوبی امکان پذیر نیست در نتیجه تیرچه‌ها در زمان بارگذاری و زلزله عملکرد ضعیفی دارند.
افزایش تلفات جانی در هنگام آتش سوزی
در سقف تیرچه با یونولیت، گچ کاری معمولاً مستقیم روی یونولیت انجام می‌گیرد لذا در هنگام آتش سوزی احتمالی در ساختمان، یونولیت در اثر حرارت حجم خود را از دست داده و ذوب میشود و به صورت قطره‌های شعله ور به همراه گچ سقف بر سر ساکنین فرو می‌ریزد و در صورتی که از یونولیت نوع کندسوز استفاده نشده باشد یونولیت به شعله ور شدن آتش نیز کمک می‌کند.
ترک خوردن گچ سقف
معمولاً گچ سقف در محل تیرهای فرعی و محل اتصال یونولیت با تیرچه‌ها به دلایل مختلف از جمله تفاوت ضریب انبساط، سطح گچ ترک‌های زیادی می‌خورد
الزامات ایمنی در برابر آتش
برای حفاظت از بلوک‌ها و جلوگیری از برخورد مستقیم هر گونه حریق احتمالی با آنها، لازم است زیر سقف به وسیله پوشش مناسب محافظت شود. این پوشش باید به تیرها و تیرچه‌ها متصل و مهار شود. اتصال مستقیم به بلوک پلی استایرن (مانند گچ کاری مستقیم بر روی بلوک بدون استفاده از اتصالات مکانیکی) به تنهایی مجاز نیست. از آنجایی که دیوارهای بین واحدهای مستقل (دیوار بین آپارتمان‌های مسکونی یا واحدهای تجاری، اداری مستقل و غیره) در هر ساختمان باید دارای مقاومت در برابر آتش باشند، این دیوارها باید از لایه بلوک‌های یونولیتی عبور کرده و تا زیر سقف سازه‌ای (یعنی زیر تیرچه یا بتن) امتداد داشته باشند یا به طور مناسب از مصالح ضد حریق استفاده شود. به گونه‌ای که بلوک‌های پلی استایرن در این قسمت بین دو فضای مجاور پیوستگی نداشته باشند و از گسترش هر گونه حریق احتمالی بین دو فضایی که به وسیله دیوار مقاوم در برابر آتش از یکدیگر جدا شده‌اند، جلوگیری شود.
بلوک‌های یونولیت در محل کارگاه ساختمانی، دور از هر گونه مواد قابل اشتعال نگهداری شوند. محل نگهداری باید طوری باشد که از احتمال ریزش یا تماس براده‌های داغ یا جرقه‌های ناشی از جوشکاری یا هر گونه شی داغ دیگر با بلوک‌ها پیشگیری شود. محل انبار اصلی بلوک‌ها حتی الامکان به دور از محل عملیات ساختمانی باشد تا از سرایت هر گونه شعله یا حریق احتمالی به محل انبار اصلی جلوگیری شود.
سقف تیرچه یونولیت
تمامی مصالح ساختمانی به جز فولاد، تحمل نیروهای کششی را ندارد در این صورت وجود بتن یا هر عضو دیگری علاوه بر اینکه کمکی به تحمل نیروهای وارده نمی‌کند بلکه بار مرده سقف یا دال را بالا می‌برد که برای تحمل آن به ناچار باید از فولاد بیشتری استفاده کرد. بدین ترتیب در سقف‌های تیرچه بلوک، ناحیه کشش حذف شده و فقط آن مقدار بتن که باید فولادهای کششی را در خود جای دهد نگهداری میشود (بتن پاشنه تیرچه). حذف بتن کششی در سقف‌های تیرچه بلوک که به وسیلهٔ بلوک یونولیتی جایگزین میشود باعث شده این نوع سقف‌ها از لحاظ اقتصادی بسیار مقرون به صرفه باشد و روز به روز بر مصرف آن اضاف شود. خلاصه آنکه سقف تیرچه بلوک عبارتند از تعدادی تیر T شکل که کنار یکدیگر قرار می‌گیرند. اجزای تشکیل دهندهٔ سقف‌های تیرچه بلوک عبارتند از تیرچه – بلوک –بتن بالا یا درجا که در بالای سقف قرار می‌گیرد و باعث اتصال تیرچه‌ها میشود که این امر باعث یکپارچه کار کردن اجزا میشود. بتن به کار رفته نیز در قسمت فشاری سقف قرار می‌گیرد.
اندازه و وزن یونولیت سقفی
یونولیت به صورت بلوک‌های سقفی و ورق با ضخامت و دانسیته‌های مختلف تولید میشود. ورق‌های یونولیت برای عایق بندی دیوارها و کف ساختمان، قالب بندی فونداسیون و بعضی قسمت‌های ستون و اسکلت بتنی به کار می‌رود. بلوک سقفی یونولیتی نیز به عنوان پرکننده مابین تیرچه‌های سقف استفاده میشود.
یونولیت‌های کرومیتی به دلیل پهنای بیشتر و امکان شکسته شدن در هنگام بتن ریزی سقف‌ها می‌بایست از کیفیت بهتری برخوردار باشد.
اندازه یونولیت‌های سقفی
- یونولیت تیرچه فندوله یا بتنی با طول ۲ متر، عرض ۵۰ سانتیمتر و ارتفاع ۲۰ و ۲۵ سانت
- یونولیت تیرچه کرومیت یا فلزی با طول ۱ یا ۲ متر، عرض ۶۵ و ارتفاع ۲۰ و ۲۵ سانتیمتر
- یونولیت تیرچه پیش تنیده با طول ۲ متر، عرض ۵۰ و ارتفاع ۱۵
- یونولیت حفره دار با طول ۱۱۰ سانتیمتر، عرض ۵۰ و ارتفاع ۲۵
- یونولیت حفره دار به دلیل داشتن سوراخ‌هایی در طول آن از خاصیت اکوستیک بیشتری در برابر صوت و عایق بودن در برابر سرما و گرما برخوردار است.
